یادداشتی بر امید
صبا روشنی
این روزها شاید ناامیدی، ترس و واهمه به اشکال مختلف پیرامون ما را گرفته باشد. ناامیدی نسبت به فقر اخلاقی و فرهنگی که اطرافمان موج می‌زند، نگرانی بابت سرزمینمان که هر روز بیش از پیش از سرمایه‌های انسانی، طبیعی، اجتماعی و حتی مادی خود تهی می‌شود. ستون‌های قوانین ناعادلانه نوشته و نانوشته اجتماع‌مان امروز شاید ریشه‌دارتر، عظیم‌تر و اصلاح‌ناپذیرتر از هر زمان دیگر جلوه می‌نمایند. زندگی در اجتماعی شاد و سرزنده که امنیت اقتصادی، روانی و اجتماعی بر آن حاکم است، اجتماعی که در آن عدالت و برابری و حکومت قانون تنها رویا نباشد امروز شاید بسیار دور از دسترس به نظر می‌رسد.
اگر چه یک سوی وضعیت نابسامان و ناخوشایند فعلی، ناامیدی، دلسردی، اضطراب و واهمه است اما باید به خاطر داشته باشیم که سوی دیگر وضعیت فعلی را ما هستیم که انتخاب می‌کنیم. چنانچه اراده کنیم نتیجه وضعیت فعلی می‌تواند احساس مسئولیتی بیش از پیش، عزمی جزم و در نتیجه امیدی واقع‌‌بینانه در ایمان به توانایی‌مان برای بهبود شرایط باشد.
بحران‌ها و مشکلات اگرچه تخریب می‌کنند، می‌شکنند و می‌افسرند اما می‌توانند موقعیت‌های تاریخی و انگیزه‌های اصیل برای حرکت و اراده جمعی نیز فراهم آورند. آن جا که هشیاری اجتماعی وجود دارد مشکلات به جای فرو بردن ما در باتلاق ناامیدی می‌توانند گوش‌ها و چشم‌ها، قلب‌ها و ذهن‌های ما را بر ظرفیت بهبود و اصلاح بگشایند.
شاید اگر تا به حال نیاموخته‌ایم، حال زمان مناسبی است که متوجه باشیم تنها انگشت ملامت را به سمت مسئولان، مدیران و سیاستمداران بلند کردن یا همسایه و همکار و دوست و غریبه را مقصر دانستن راهی به برون رفت از مشکلات نمی‌گشاید. برای بهبود شرایط اجتماع، هم قوانین و ساختارهای اجتماعی باید بر اساس اصول عدالت و برابری اصلاح شوند و هم طرز فکر و رفتار تودۀ مردم. بحث بر سر دوگانه متداول «بالا به پایین» یا «پایین به بالا» در تغییر اجتماعی گره‌ای از مشکلات فعلی اجتماع ما باز نمی‌کند. به نظر می‌رسد تنها با مشارکت همگانی تک تک ایرانیان از هر قشر و طبقه از هر پیشینه قومی و اعتقادی است که می‌توان چشم‌اندازی از امکان بهبود همه‌جانبه داشت و البته این مشارکت بدون امید امکان‌پذیر نیست.
منظور از این امید البته خوش‌بینی ساده‌انگارانه یا انکار و چشم بستن بر واقعیت‌های دردناک وضعیت موجود نیست بلکه مقصود امیدی است که به ما کمک می‌کند تا علیرغم دیدن بخش ناخوشایند واقعیت، به توان خود و دیگران برای ایجاد تغییرات مثبت باور داشته باشیم. با عینک امید است که می‌توانیم اصالت و شرافت ذاتی مردم پیرامون خود را بینیم، دیدی فرآیند محور پیدا کنیم، قادر به تشخیص حرکت‌ها و جریانات مثبت هر قدر هم ضعیف یا کمرنگ شویم و در مسیر اقدامات مثبت هر قدر هم که به ظاهر بی‌اهمیت یا کوچک بیایند گام برداریم و سعی کنیم دیگران را نیز همراه سازیم.
امید به اصلاح امور یکی از قوی‌ترین انگیزه‌های درونی تمامی تغییرات مثبت در طول تاریخ بوده است در زمانی که بیش از هر چیز به این سرمایه‌ها و قدرت‌های درونی نیاز داریم نگذاریم از آن‌ها تهی شویم.